Một số giải pháp giáo dục nhân cách học sinh thông qua công tác chủ nhiệm.

Những năm gần đây nền kinh tế của nước ta có nhiều sự thay đổi nhưng Đảng và nhà nước vẫn đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, để đảm bảo chất lượng dạy và học. Một trong những tư tưởng đổi mới GD& ĐT hiện nay là tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là học sinh có nhiều biểu hiện không tốt về đạo đức  và giảm nguy cơ bỏ học của học sinh  được thể hiện trong nghị quyết của Đảng, Luật giáo dục và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Luật giáo dục  đã xác định: “ Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân…( Điều 23-Luật giáo dục).

Việc nghiên cứu những căn cứ trên cho ta hình dung về một học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, đó là những học sinh đang phát triển nhân cách, trí tuệ để có những tri thức và kĩ năng sống. Song lứa tuổi các em nhận thức còn non trẻ, bản thân các em dễ sa ngã do ham chơi... các em cần có người hướng dẫn xác định mục tiêu học tập – rèn luyện kĩ năng sống, hoàn thiện nhân cách để trở thành người sống có ích cho xã hội. Người hướng dẫn học sinh nói trên chính là giáo viên chủ nhiệm lớp.

Là giáo viên trực tiếp giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm trong nhiều năm qua bản thân tôi nhận thấy rằng: Sản phẩm giáo dục mà chúng ta tạo ra không thấy trước mắt như bao sản phẩm của các ngành nghề khác. Đặc biệt là sự hình thành phẩm chất đạo đức của học sinh không phải một ngày, một buổi là có được mà phải trải qua một thời gian dài rèn luyện, cho nên để đảm nhận công việc này chúng ta phải thật sự kiên trì, nhẫn nại, chịu khó và phải tốn nhiều thời gian công sức để tìm hiểu; lắng nghe tâm tư nguyện vọng của từng đối tượng học sinh trong lớp. Từ đó đề ra kế hoạch, phương pháp giáo dục thích hợp cho từng trường hợp đặc biệt bằng cả tấm lòng yêu thương, nhân ái của người thầy.

Khó khăn đối với GVCN trong việc nắm bắt tình hình học tập, tâm lý và suy nghĩ của học sinh khi phần lớn học sinh đang ở lứa tuổi thay đổi về tâm lý, rất hiếu động. Vẫn còn một số học sinh cá biệt chưa có ý thức trong học tập và rèn luyện đạo đức chủ yếu do tác động từ hoàn cảnh gia đình. Một số ít học sinh: gia đình có kinh tế không ổn định, cha mẹ dành phần lớn thời gian để kiếm tiền nên không có thời gian quan tâm chăm sóc con cái.
 Hơn nữa, trong lứa tuổi này được xã hội ưu ái nên các em thường có nhiều yêu sách với giáo viên khi bị nhắc nhở, gây khó khăn cho việc giáo dục học sinh.
Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã nâng cao chất lượng cuộc sống, gây ra những biến động về giá trị đạo đức: tự do ngôn luận, tính lễ phép, tính trung thực, tính chăm chỉ bị suy thoái trầm trọng so với những năm học trước.
Hiện nay đời sống kinh tế văn hóa có nhiều thay đổi.
Cha mẹ chưa nhận thức đúng vai trò giáo dục, chưa tạo môi trường học tập thuận lợi cho các em như : Gia đình hát karaoke, mở nhạc, tivi... thậm chí tổ chức nhậu vui chơi khi con phải học dẫn đến mất tập trung khi học tập ở nhà dẫn đến tình trạng bài cũ chưa thuộc, bài tập chưa hoàn thành, bài tập khó không có tài liệu tham khảo hoặc không biết hỏi ai...
Các trò chơi điện tử trực tuyến ngày càng hấp dẫn thu hút đa số đối tượng học sinh. Thú chơi game trực tuyến làm chiếm nhiều thời gian đôi khi các em chơi say sưa quên cả việc học hành.
Ý thức tự học của học sinh chưa cao, khả năng tự chủ chưa cao, không có ý chí phấn đấu vươn lên trong học tập cũng như rèn luyện... Vi phạm nối tiếp các vi phạm không chịu sửa đổi.
          Do đó tôi chọn “Một số giải pháp giáo dục nhân cách học sinh thông qua công tác chủ nhiệm”. Thực hiện như sau.
* Giải pháp 1: Giải pháp rèn luyện kết hợp nhà trường – gia đình:
a/ Thông qua các hoạt động trong nhà trường:
- Là cách thức tổ chức cho học sinh hoạt động để rèn luyện cho các em những thói quen đạo đức, thể hiện được nhận thức và tình cảm đạo đức của các em thành hành động thực tế:
- Phối hợp rèn luyện thói quen đạo đức thông qua các hoạt động cơ bản của nhà trường: dạy học trên lớp, lao động, hoạt động xã hội đoàn thể và sinh hoạt tập thể (Các hoạt động giáo dục lao động, hướng nghiệp, ngoại khóa, dã ngoại,...).

- Tổ chức cuộc thi viết về tấm gương đạo đức của giáo viên cho học sinh để biết được những suy nghĩ của các em cũng như biểu dương các tấm gương tiêu biểu để bạn bè noi theo, tạo động lực cho các em phấn đấu.
- Ban giám hiệu nhà trường nhận đỡ đầu một số lớp có chiều hướng lệch lạc nhiều, bởi vì tiếng nói của ban giám hiệu có tầm ảnh hưởng hơn và các em phần nhiều sẽ thực hiện tốt hơn.
- Giáo dục đạo đức học sinh thông qua những nội quy, quy chế trong nhà trường vừa là những yêu cầu với học sinh, vừa là những điều lệnh có tính chất mệnh lệnh đòi hỏi học sinh tuân theo để có những hành vi đúng đắn theo yêu cầu của nhà trường: Khen thưởng và xử phạt.

* Đối với nhà trường:
- Chú trọng công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ về mọi mặt: chuyên môn, nghiệp vụ, chính trị tư tưởng, đạo đức, pháp luật cho đội ngũ cán bộ giáo viên.  Quan tâm chất lượng giảng dạy ở tất cả các môn học trong quy định của bậc THPT, đặc biệt là môn GDCD, bởi môn này bao gồm hệ thống những phẩm chất đạo đức phản ánh những chuẩn mực đạo đức của người công dân trong mối quan hệ đối với bản thân, đối với những người xung quanh, đối với cộng đồng xã hội.
- Chỉ đạo toàn thể hội đồng nắm hoàn cảnh, vấn đề, tình hình công tác giáo dục đạo đức năm học mới có những thuận lợi và khó khăn, đề ra những yêu cầu trọng tâm giáo dục đạo đức từng học sinh cá biệt, từng lớp, và toàn trường.
- Nắm bắt những đối tượng cần quan tâm như: con nhà nghèo, mồ côi, hoàn cảnh khó khăn, gia đình chính sách, học sinh lớn tuổi, học sinh cá biệt.
* Đối với GVCN:
  - GVCN gần gũi quan tâm đến học sinh, nắm bắt tâm sinh lý của học sinh.
- GVCN coi học sinh như con em của mình, uốn nắn những hành vi sai trái cho học sinh.
- GVCN phối hợp và liên hệ chặt chẽ với GVBM, ban cán sự lớp để theo giõi học sinh qua từng tiết học và từng hoạt động.
- GVCN  liên hệ với phụ huynh học sinh để trao đổi tình hình học tập và một số vi phạm của học sinh. Giáo viên tranh thủ thời gian đến thăm các gia đình học sinh có biểu hiện lười nhác.
- Giáo viên chú trọng rèn luyện phẩm chất của bản thân để làm gương cho học sinh noi theo.
- GVCN phối hợp với Đoàn TN tổ chức các hoạt động vui chơi nhằm thu hút các em tham gia như:  Thi thể thao, sinh hoạt chủ đề trong các buổi sinh hoạt và các giờ ra chơi hằng ngày.
- Đối với những HS  nghịch mang tính bột phát, giáo viên cho HS tự nhận khuyết điểm và nêu hướng khắc phục. Những học sinh vi phạm mang tính thường xuyên giáo viên phối hợp với Đoàn trường để làm việc, lập biên bản và ký cam kết.
* Đối với các tổ chức đoàn thể như: Đoàn thanh niên,: Thường xuyên triển khai các hoạt động tập thể như: Thi thể thao, giao lưu văn nghệ, khơi nguồn tài năng, tham quan di tích lịch sử tổ chức giải bóng đá cộng đồng…nhằm thu hút ngày càng đông đảo số lượng học sinh tham gia, thông qua các hoạt động đó hình thành cho các em ý thức tập thể, ý thức tổ chức kỉ luật cao, tạo cơ sở cho sự hình thành, phát triển nhân cách của các em.

- Triển khai cuộc vận động học tập và theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh một cách sâu rộng đến từng cá nhân học sinh, từng lớp và trong toàn trường thông qua các mẫu chuyện kể về Bác trong các buổi chào cờ đầu tuần.
- Ngoài ra GVCN phối kết hợp với Đoàn trường kiểm tra nề nếp của học sinh ngay từ đầu giờ phát hiện những học sinh có hành vi vi phạm đạo đức để uốn nắn giáo dục, ngăn chặn kịp thời.
* Đối với học sinh:
- Ngay từ đầu năm BGH nhà trường chỉ đạo GVCN, các đoàn thể tổ chức cho học sinh học tập nội quy của nhà trường, nhiệm vụ của học sinh, tổ chức cho học sinh học tập các văn bản, chỉ thị liên quan đến giáo dục đạo đức. Giúp học sinh lĩnh hội các tư tưởng, chuẩn mực đạo đức của xã hội, hiểu và nhận thức được rằng cần làm cho các hành vi của mình phù hợp với tư tưởng nguyên tắc và chuẩn mực, phù hợp với lợi ích chung. Hình thành nếp sống văn hóa và thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau.
b/ Kết hợp chặt chẽ với gia đình:
- Tư vấn cho phụ huynh một số biện pháp cơ bản trong quá trình giáo dục đạo đức con em của họ.
- Thông qua ban đại diện lớp để thông báo kịp thời những biểu hiện xấu, tiêu cực của học sinh khi không gặp được phụ huynh.
- Xây dựng những điều khoản cam kết cơ bản với phụ huynh về vấn đề quan tâm, thời gian, trách nhiệm... của phụ huynh với con em họ khi vi phạm.
- Thường xuyên liên lạc với gia đình học sinh để nắm bắt tình hình học tập cũng như suy nghĩ của các em, để nhà trường và gia đình cùng dạy bảo các em, tìm ra biện pháp khắc phục khó khăn phù hợp.
* Giải pháp 2: Giải pháp giáo dục thuyết phục về mặt tình cảm:
- GVCN tác động vào lý trí tình cảm của học sinh để xây dựng những niềm tin đạo đức, tùy thuộc vào nghệ thuật của mỗi giáo viên mà giải pháp đạt hiệu quả cao hay thấp.
- Thông qua giờ dạy môn giáo dục công dân cũng như trong các giờ học môn khác, sinh hoạt dưới cờ…
- Nêu gương người tốt, việc tốt bằng nhiều hình thức như: nói chuyện, kể chuyện, đọc sách báo, nêu gương tốt của giáo viên và học sinh trong trường
- Trò chuyện với học sinh hoặc nhóm học sinh để khuyến khích động viên những hành vi cử chỉ đạo đức tốt của các em, khuyên bảo, uốn nắn những mặt chưa tốt. Giao nhiệm vụ cho các em làm thể hiện sự quan tâm của giáo viên và tầm quan trọng của các em.
- Nắm bắt hoàn cảnh gia đình học sinh để biết những suy nghĩ của các em và trò chuyện với các em khi cần thiết trên lớp hoặc đến nhà để thăm hỏi động viên, giúp các em sắp xếp lại bàn học, xây dựng thời gian biểu và tìm nguyên nhân của sự lệch lạc.
*Giải pháp 3: Giáo dục học sinh cá biệt:
- Những học sinh cá biệt (lệch lạc về đạo đức) có thói quen lười biếng, quay cóp trong học tập, lừa dối cha mẹ, thầy cô, dọa nạt bạn bè, hay trốn học, vi phạm luật giao thông, lảng tránh các hoạt động tập thể như: lao động, sinh hoạt ngoại khóa, ... Các em này quen tiêu xài các khoản phí của bố mẹ, giả mạo chữ ký của bố mẹ ... Đối tượng học sinh này đang có xu hướng gia tăng và để giảm nguy cơ đó xin đề nghị một số giải pháp sau:
a/ Xây dựng môi trường trong sáng để giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt
- Một trong các yếu tố góp phần hết sức quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt là: cảnh quan sư phạm, làm sao để nhà trường thật sự là mang yếu tố giáo dục. Giáo dục nhà trường giữ vai trò chủ đạo vì nó định hướng cho toàn bộ quá trình giáo dục hình thành nhân cách của học sinh, khai thác có chọn lọc những tác động tích cực và ngăn chặn những tác động tiêu cực từ gia đình và xã hội.
b/ Nội dung:
-  Tổ chức, sắp xếp, tu sửa, trang điểm bộ mặt vật chất, khung cảnh của nhà trường làm sao cho toàn trường đều toát lên ý nghĩa giáo dục đối với học sinh.
-  Tạo nên bầu không khí giáo dục trong toàn trường và ở mỗi lớp học, hình thành nên một phong cách sinh hoạt của nhà trường, biểu hiện như sau:
    + Nề nếp tốt: trật tự, vệ sinh, ngăn nắp, nghiêm túc.
    + Có dư luận tập thể tốt, ủng hộ cái tốt, cái tiến bộ, phê phán cái sai, cái lạc hậu, có phong trào thi đua sôi nổi đúng thực chất.
    + Có quan hệ tốt giữa các thành viên trong trường: giữa thầy với thầy, giữa thầy với trò, giữa học sinh với nhau. Trong các mối quan hệ phải thực sự đúng mực, hài hòa; giáo viên thương yêu tôn trọng học sinh. Học sinh không hỗn xược, không khúm núm sợ sệt, yêu mến và tin tưởng thầy cô. Học sinh đối với nhau thì đoàn kết, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, không thù hằn, bè cánh đánh nhau, không nói tục chửi bậy, không tham gia vào tệ nạn xã hội.
- Phối hợp chặt chẽ với PHHS có kết quả học tập chưa cao để tìm ra biện pháp giúp đỡ động viên các em phấn đấu tốt hơn.
- Phối hợp với PHHS động viên tinh thần cho những em có nhà xa, tạo điều kiện tốt trong học tập cũng như trong việc tham gia phong trào ở trường lớp.
- Đề cử, động viên những em học khá, giỏi giúp đỡ những bạn học còn yếu và trung bình tiến bộ hơn trong học tập bằng cách tổ chức học nhóm, truy bài, giải đáp một số thắc mắc trước khi vào tiết học.
- Trao đổi với giáo viên bộ môn giúp các em còn yếu bộ môn đó cố gắng học tập để tiến bộ hơn.
 Giải pháp 4: Sử dụng phần mềm ZOOM Cloud Meetings

- Tuyên truyền, giáo dục cho học sinh tình yêu nước, tình yêu thương nhân loại .
- Hướng dẫn các em cách bảo vệ sức khỏe cho mình, gia đình, bạn bè và xã hội.
- Cùng nhà trường giáo dục, tuyên truyền cho các em học sinh hiểu và chấp hành đúng nội quy của nhà trường, luật giao thông để các em bảo vệ bản thân cũng như vận động gia đình và người thân thực hiện hiệu quả tạo môi trường tốt cho học tập rèn luyện .
Sau khi GVCN thực hiện các giải pháp trên, đã giúp học sinh xác định  được mục tiêu học tập, rèn luyện đạo đức hoàn thiện nhân cách. Tình trạng bỏ học không xảy ra, lớp duy trì sĩ số 100%. Thực hiện được mục tiêu hạn chế học sinh bỏ học. Tạo được môi trường gắn bó thân thiện, học sinh tích cực hơn trong  học tập, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
Các em thực hiện nhiệm vụ đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao. Có những trường hợp như sinh hoạt 15 phút đầu giờ, GVCN không có mặt nhưng các em vẫn thực hiện tốt. Học sinh từ bỏ thói quen thụ động, trông chờ, ỷ lại trong học tập thay vào đó là chủ động trong học tập, góp phần vào công cuộc đổi mới chống tiêu cực trong thi cử mà ngành giáo dục đang thực hiện. Đây là một trong những nhân tố quyết định thành tích lớp đạt được.

Theo thời gian, những bài học về đạo đức, nhân cách trong tiết sinh hoạt lớp,  tiết sinh hoạt tập thể của Đoàn trường và các buổi ngoại khóa,chia sẻ của lãnh đạo nhà trường, giúp HS luôn ghi nhớ, học tập vững bước hơn, hình thành thói quen tự chủ, mạnh dạn hơn trước, biết bảo vệ bản thân, biết lo nghĩ cho người khác... mang lại hạnh phúc cho bản thân và mọi người.

Người viết: Đỗ thị Hương
Duyệt:  NTH.